✨Nhà máy điện Yên Phụ

nhỏ|240x240px|Nhà máy điện Yên Phụ trước năm 1954 Nhà máy điện Yên Phụ (hay Xưởng phát điện Yên Phụ) là một nhà máy nhiệt điện từng tồn tại ở Hà Nội, hoạt động từ những năm đầu thập niên 1930 đến 1988.

Vị trí

Nhà máy có vị trí nằm ngay đầu phố Cửa Bắc, dưới chân đê Yên Phụ. Trong quá khứ, nền đất công trình là một hồ ao bùn được người dân quen gọi với tên hồ Hàng Bún. Hiện nay khu đất của nhà máy có địa chỉ tại số 11 phố Cửa Bắc, phường Trúc Bạch, quận Ba Đình, Hà Nội.

Lịch sử

Từ năm 1922, do nhà máy đèn Bờ Hồ lúc này không đủ cung ứng nhu cầu về sử dụng điện, Toàn quyền Đông Dương đã lên kế hoạch xây một nhà máy nhiệt điện mới trong thành phố. Đến 1925, nhà máy điện Yên Phụ được chính quyền Pháp khởi công xây dựng. đủ cung cấp điện cho toàn Hà Nội và một số tỉnh lân cận khác. Nhà máy đèn Bờ Hồ sau đó đã chuyển đổi thành phân xưởng quản lý và phân phối điện còn nhà máy Yên Phụ thì chịu trách nhiệm phát điện.

Nhà máy đã đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch Toàn quốc kháng chiến, là nơi đầu tiên phát ra hiệu lệnh tổng tiến công. Vào ngày 19 tháng 12 năm 1946, xưởng phát điện Yên Phụ đã được chọn là nơi để đặt nổ mìn cắt điện nhằm báo hiệu trên toàn thành phố thời khắc bắt đầu cuộc chiến. Sau 1954, khi chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa trở về tiếp quản Hà Nội, xưởng máy được đầu tư thêm nguồn vốn và nguyên vật liệu để mở rộng quy mô hoạt động; nhà máy Yên Phụ lúc này có tổng cộng 12 lò và 4 máy tua bin,nhỏ|left|253x253px|Tượng đài kỷ niệm ở hồ Trúc Bạch với dòng chữ "Ngày 29-10-1967, tại hồ Trúc Bạch quân và dân thủ đô Hà Nội bắt sống phi công John Sidney McCain – thiếu tá không quân thuộc lực lượng hải quân Hoa Kỳ đã lái chiếc máy bay A4 bị bắn rơi tại nhà máy điện Yên Phụ. Đây là một trong 10 chiếc máy bay bị bắn rơi cùng ngày" Trong những năm Chiến tranh Việt Nam, nhà máy là mục tiêu của nhiều cuộc đánh bom từ quân đội Mỹ. Năm 1967, căng thẳng leo thang dẫn đến Hoa Kỳ tổ chức đánh thẳng vào Hà Nội, trong đó nhà máy điện Yên Phụ được đặt làm mục tiêu trọng yếu. Chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã lắp đặt hệ thống phòng thủ quanh nhà máy, cùng với việc phát khói làm mờ tầm nhìn của máy bay để chống lại những đợt thả bom này, duy trì nguồn cấp điện thành phố. tấn công vào nhà máy đã bị phía quân đội Việt Nam và tự vệ nhà máy bắn rơi và bắt sống. hoặc 27

Năm 1984, xưởng phát điện được chuyển đổi thành xưởng phát bù. Từ năm 2014, phần đất của nhà máy dùng làm trụ sở của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), gồm hai tòa tháp đôi cao lần lượt 33 và 29 tầng. Các di tích lịch sử về nhà máy vẫn được lưu giữ tại phòng truyền thống EVN cùng nhiều bảo tàng trong thành phố hiện nay.