✨Chia cắt (chính trị)
phải|nhỏ| [[Đảo Ireland sau khi bị phân chia thành Nam Ireland và Bắc Ireland. Nam Ireland chủ yếu là những người theo chủ nghĩa dân tộc Ireland (ngày nay là Cộng hoà Ireland), trong khi Bắc Ireland đa phần là những người ủng hộ liên hiệp Ireland (ngày nay là một phần của Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland).]] Trong quan hệ quốc tế, chia cắt (chữ Anh: Partition), hoặc gọi phân trị, phân liệt, là sự chia tách một vùng lãnh thổ trước đây đặt dưới sự quản lí và chính quyền thống nhất thành hai hoặc nhiều vùng lãnh thổ đối lập nhau.
Brendan O'Leary - nhà chính trị học người Ireland, phân biệt giữa chia cắt và li khai. Chia cắt là sự thay đổi biên giới manh tính chính trị cắt qua ít nhất một vùng lãnh thổ mà một số cộng đồng coi là quê hương của họ, trong khi li khai diễn ra trong các đơn vị chính trị hiện tại đã được công nhận. Theo Arie Dubnov và Laura Robson, chia cắt là sự chia tách lãnh thổ về mặt vật lí dựa trên ranh giới dân tộc-tôn giáo, tạo thành quốc gia dân tộc riêng biệt.
Lịch sử
Dubnov và Robson đặt vấn đề chia cắt lãnh thổ trong bối cảnh xây dựng hoà bình sau Đại chiến thế giới lần thứ nhất và "những cuộc thảo luận mới về dân tộc, quốc gia và quyền công dân" xuất hiện từ đó. Các thoả thuận sau chiến tranh, chẳng hạn như hệ thống uỷ nhiệm thống trị của Hội Quốc Liên, đã thúc đẩy "một ngôn ngữ chính trị mới về chủ nghĩa li khai dân tộc như một khía cạnh trọng tâm của quyền tự quyết quốc gia, đồng thời bảo vệ và che đậy các sự tiếp nối, thậm chí là sự mở rộng quyền lực thực dân của Pháp và đặc biệt là Anh".
Các nghiên cứu học thuật đã liên kết chặt chẽ việc chia cắt lãnh thổ với bạo lực. Dựa trên tiền lệ của sự chia cắt Ireland và các cuộc tái định cư dân số trên các lãnh thổ từng thuộc đế quốc Ottoman, cũng như việc hình thành thế "đa số" và "thiểu số" dân tộc, Dubnov và Robson nhấn mạnh rằng phương thức phân trị lãnh thổ sau khi Cộng hoà Ireland được thành lập thường bao gồm các đề xuất chuyển giao "các cộng đồng dân cư bất tiện", bên cạnh việc chia cắt lãnh thổ thành các quốc gia riêng biệt. Họ lưu ý rằng những hành động đó đã dẫn đến hậu quả bạo lực đối với các tác nhân địa phương, những người phải thực hiện nhiệm vụ "tạo ra các thực thể chính trị riêng biệt trên thực địa và làm cho chúng đồng nhất về mặt dân tộc".
Tương tự, A. Dirk Moses cho rằng chia cắt lãnh thổ không "giải quyết triệt để các vấn đề thiểu số, mà chỉ chuyển chúng sang các khu vực khác, nơi các vấn đề thiểu số lại xuất hiện trong các đơn vị lãnh thổ mới được phân chia". Ông bác bỏ khái niệm "bản đồ thần thánh", vốn tìm cách "vẽ nên các bản đồ chia cắt dân tộc một cách gọn gàng như thể họ tự nhiên thuộc về quê hương của mình", vì khái niệm đó đã bỏ qua tính thực tế đa dạng và phức tạp của bản sắc dân tộc trong thế giới thực. Chẳng hạn, trong khi mâu thuẫn giữa người Hồi giáo và Ấn Độ giáo là mâu thuẫn điển hình trong Phong trào độc lập Ấn Độ, thì việc tạo ra một quốc gia đồng chất Hồi giáo (Pakistan) và một quốc gia đồng chất Ấn Độ giáo (Ấn Độ) lại tạo ra các mâu thuẫn xã hội mới dựa trên các yếu tố khác ngoài tôn giáo ở cả hai quốc gia này.
Ví dụ
Châu Âu và Trung Đông
- Nhiều lần chia cắt đế quốc La Mã thành đế quốc Đông La Mã và Tây La Mã, bắt đầu từ cuộc Khủng hoảng Thế kỉ Ba.
- Chia cắt Phổ bởi Hoà ước Thorn lần thứ hai vào năm 1466, do Vương thất Phổ và Công quốc Phổ tạo ra vào năm 1525.
- Chia cắt Catalonia bởi Hiệp ước Pyrenees năm 1659: Vùng lãnh thổ Bắc Catalan (nay là Roussillon, en) được Tây Ban Nha nhượng lại cho Pháp.
- Trong Hiệp ước Versailles (1757), Pháp và Áo đồng ý về việc chia cắt Phổ.
- Đức chiếm đóng Czechoslovakia: Vùng Sudetenland được nhượng lại cho Đức Quốc xã theo Hiệp định Munich năm 1938, và sau đó quốc gia này bị chia cắt thành Lãnh thổ bảo hộ Bohemia và Moravia do Đức quản lí và Cộng hoà Slovak độc lập trên danh nghĩa; sau đó, đất nước được tái thống nhất vào cuối Thế chiến II.
- Ba lần chia cắt Luxembourg, lần cuối cùng vào năm 1839, chia cắt Công quốc Luxembourg (en) giữa Pháp, Phổ và Bỉ, sau đó Đại Công quốc Luxembourg độc lập.
- Ba lần chia cắt Ba Lan vào các năm 1772, 1793 và 1795, dẫn đến xoá sổ hoàn toàn Thịnh vượng chung Ba Lan–Lithuania.
- Hiệp ước Bucharest năm 1913 chia cắt vùng lãnh thổ Macedonia giữa Serbia (nay là Bắc Macedonia), Macedonia thuộc Hi Lạp và Macedonia thuộc Bulgaria (en).
- Chia cắt Tyrol thuộc Đức (en) bởi Hiệp ước London năm 1915, được phê chuẩn trong Thế chiến I, cắt nhượng cho Áo (nay là bang Tirol) và Ý (nay là khu tự trị Trentino-Nam Tirol).
- Chia cắt đế quốc Đức năm 1919 bởi Hiệp ước Versailles.
- Chia cắt Phổ năm 1919.
- Chia cắt đế quốc Ottoman.
- Chia cắt đế quốc Áo-Hung bởi Hiệp ước Saint-Germain-en-Laye và Hiệp ước Trianon.
- Chia cắt Ireland năm 1920 thành Bắc Ireland và Nam Ireland. ** Sự chia cắt đó chỉ được thực hiện một phần, bởi vì kể từ sau Chiến tranh giành độc lập Ireland (en), Nam Ireland trở thành Nhà nước Tự do Ireland.
- Hiệp ước Kars năm 1921, chia cắt Armenia thuộc đế quốc Ottoman (en) thành Tây Armenia (en) và Đông Armenia (en). Vùng lãnh thổ Tây Armenia bị cắt nhượng như này: 90% thuộc về Thổ Nhĩ Kỳ, 10% thuộc về Liên Xô; vùng lãnh thổ Đông Armenia (nay là Cộng hoà tự trị Nakhchivan) bị cắt nhượng cho Azerbaijan, nhưng lại chịu ảnh hưởng của Liên Xô.
- Chia cắt Đức bị Quân sự Đồng minh chiếm đóng và Berlin sau Thế chiến II. Kế hoạch Morgenthau đề xuất các bang độc lập ở Bắc Đức và Nam Đức, một khu vực quốc tế tại Ruhr, và chuyển giao các khu vực biên giới tranh chấp cho Pháp và Ba Lan. Thoả thuận sau chiến tranh trên thực tế (Hội nghị Yalta, Hệ thống Yalta) đã tạo ra Tây Đức và Đông Đức, đồng thời bao gồm việc Ba Lan và Liên Xô sáp nhập các vùng lãnh thổ phía Đông cũ của Đức (en). Sau đó, Đông Đức và Tây Đức được thống nhất vào cuối Chiến tranh Lạnh. ** Chia cắt Đông Phổ giữa Ba Lan và Liên Xô: 60% thuộc về Ba Lan (nay là tỉnh Warmia–Masuria); 40% thuộc về Liên Xô (nay là tỉnh Kaliningrad).
- Kế hoạch Chia cắt Palestine năm 1947 của Liên Hợp Quốc (en) không bao giờ được thực hiện đầy đủ. Sau khi Lãnh thổ Uỷ trị Palestine của Anh Quốc hết hạn, thủ tướng Israel đầu tiên David Ben-Gurion đọc bản Tuyên ngôn Độc lập Israel (en), khai sinh Israel với biên giới không được xác định rõ ràng. Chiến tranh Palestine năm 1948 và Hiệp nghị đình chiến năm 1949 (en) dẫn đến việc các vùng lãnh thổ dự kiến thuộc về nhà nước Ả Rập theo kế hoạch năm 1947 bị chiếm đóng bởi Israel, Transjordan và Ai Cập.
- Nam Tư tan rã trong thập niên 1990. Croatia, Bosnia và Herzegovina, Bắc Macedonia và Slovenia độc lập khỏi Nam Tư (chỉ còn Serbia và Montenegro ở lại Nam Tư). Nỗ lực chia cắt Cộng hòa Serbia Krajina ở Croatia sau Chiến tranh giành độc lập Croatia đã thất bại. ** Phân liệt Bosnia và Herzegovina về phương diện chính trị - dân tộc thành hai thực thể: Cộng hòa Srpska, nơi có đa số người Serb; Liên bang Bosnia và Herzegovina, nơi có đa số người Bosniak và người Croatia, sau Chiến tranh Bosnia.
- Chia cắt Czechoslovakia năm 1993 thành hai thực thể độc lập là Cộng hoà Czech và Cộng hoà Slovakia.
- Chia cắt Cyprus năm 1974 (trên thực tế), thành Cộng hoà Cyprus với đa số người Hi Lạp và Cộng hoà Thổ Nhĩ Kỳ Bắc Cyprus với đa số người Thổ Nhĩ Kỳ kể từ sau cuộc xâm lược Cyprus của Thổ Nhĩ Kỳ.
- Chia cắt Kosovo có thể xảy ra sau khi Kosovo tuyên bố độc lập (từ sau cuộc Chia cắt Serbia) vào năm 2008. Xem thêm Tiền lệ độc lập Kosovo (en).
Khắp nơi trên thế giới
- Chia cắt châu Phi, diễn ra từ năm 1881 đến 1914 theo các quy định của Đạo luật chung của Hội nghị Berlin.
- Chia cắt tiểu bang Virginia (Hoa Kỳ) năm 1863, khi Virginia gia nhập Nhà nước Liên minh Hoa Kỳ trong Nội chiến Hoa Kỳ. 50 địa hạt phía tây bắc tách ra và tái gia nhập Liên bang, trở thành tiểu bang Tây Virginia.
- Chia cắt Punjab năm 1947 thành Đông Punjab (en) và Tây Punjab (en).
- Chia cắt Bengal năm 1905 và lần nữa vào năm 1947, chia thành Đông Bengal (en) và Tây Bengal.
- Chia cắt Triều Tiên năm 1945 thành các vùng chiếm đóng của Mỹ và Liên Xô.
- Chia cắt Triều Tiên năm 1953 sau Chiến tranh Triều Tiên, dẫn đến sự hình thành hai quốc gia: Triều Tiên và Hàn Quốc.
- Chia cắt Ấn Độ vào năm 1947, khi Ấn Độ thuộc địa của Anh bị chia cắt thành hai quốc gia độc lập là Ấn Độ và Pakistan (bao gồm cả Bangladesh ngày nay).
- Chia cắt Trung Quốc sau Nội chiến Quốc-Cộng (1946–1950), chia cắt lãnh thổ của Trung Hoa Dân Quốc thành Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa nằm ở Trung Quốc đại lục và Trung Hoa Dân Quốc nằm ở khu vực Đài Loan.
- Chia cắt Punjab năm 1966 thành các bang: Punjab, Haryana và Himachal Pradesh.
- Chia cắt Việt Nam năm 1954, chia thành Bắc Việt Nam và Nam Việt Nam theo Hiệp định đình chiến Đông Dương, sau Chiến tranh Đông Dương lần thứ nhất. Sau đó, Việt Nam được thống nhất vào năm 1976, sau Chiến tranh Việt Nam.
- Giả thuyết chia cắt tỉnh Quebec của Canada (en).
- Chia cắt Sudan năm 2011, tạo thành hai thực thể riêng biệt: Cộng hoà Sudan, với đa số dân theo đạo Hồi, và Cộng hoà Nam Sudan, với đa số dân theo đạo Cơ Đốc.
Album ảnh tương quan
👁️ 65 | ⌚2025-09-16 22:47:19.245
Chia cắt (chính trị) phải|nhỏ| [[Đảo Ireland sau khi bị phân chia thành Nam Ireland và Bắc Ireland. Nam Ireland chủ yếu là những người theo chủ nghĩa dân tộc Ireland (ngày nay là Cộng hoà Ireland), trong khi
Sự **chia cắt Việt Nam** là tình trạng cắt cứ sâu sắc và phân tranh mạnh mẽ mà quyết liệt trên các vùng miền của các lực lượng chính trị - xã hội - quân
thumb|upright=1.4|Bán đảo Triều Tiên lúc đầu được chia theo vĩ tuyến 38, sau đó được chia theo đường phân chia ranh giới (DMZ). thumb|upright=1.4|Thông tin của DMZ Ngày 2 tháng 9 năm 1945, Thế Chiến
**Liên hiệp chính trị** là một loại nhà nước được cấu thành hoặc tạo ra từ các quốc gia ban đầu nhỏ hơn. Quá trình này, trong địa chính trị đề cập đến sự gần
Sách - Nguyễn Hoàng - Người Mở Cõi - NXB Chính Trị Quốc Gia Tác giả: GS. Phan Huy Lê Số trang: 547 Cân nặng: 600g NXB: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật Có được một Đàng Trong phát triển đủ sức đối đầu với Đàng
Khu vực eo biển Đài Loan Sự tranh cãi về **vị thế chính trị Đài Loan** xoay quanh tại việc Đài Loan, gồm cả quần đảo Bành Hồ (_Pescadores_ hoặc _Penghu_), có nên tiếp tục
**Chiến lược chính trị** Chiến lược chính trị là một khái niệm mới mẻ. Một nguồn tiếng Nga năm 1985 của Eduard IAkovlevich Batalov ghi: "_Chiến lược chính trị của nhà nước - ở khía
**Chính trị của Pháp** nằm trong khuôn khổ của một hệ thống bán tổng thống được xác định bởi Hiến pháp Pháp của Cộng hòa thứ năm của Pháp. Quốc gia này tuyên bố mình
**Ngụy** là một từ gốc Hán trong tiếng Việt có nhiều nghĩa tùy thuộc vào chữ Hán Nôm gốc, văn cảnh và từ ghép với nó. Nghĩa thường dùng là để chỉ sự vật, sự
Sách - Trịnh Nguyễn Phân Tranh Chia Cắt Hai Miền Đất Nước - Trần Ngọc Bình - VIETNAMBOOK Sách - Trịnh Nguyễn Phân Tranh Chia Cắt Hai Miền Đất Nước Cuộc nội chiến đẫm máu và thảm khốc kéo dài nhất trong lịch sử (gần 100 năm) với chân dung của các chúa
Sách - Trịnh Nguyễn Phân Tranh Chia Cắt Hai Miền Đất Nước - Trần Ngọc Bình - VIETNAMBOOK Sách - Trịnh Nguyễn Phân Tranh Chia Cắt Hai Miền Đất Nước
Karl Marx, người sáng lập ra học thuyết kinh tế chính trị Marx - Lenin **Kinh tế chính trị Marx-Lenin** hay **kinh tế chính trị học Marx-Lenin** là một lý thuyết về kinh tế chính
**Chính trị xanh**, hay **chính trị sinh thái**, là một hệ tư tưởng chính trị nhằm mục đích thúc đẩy một xã hội bền vững về mặt sinh thái bắt nguồn từ chủ nghĩa môi
**Ba nhà chia Tấn** (chữ Hán: 三家分晋 _Tam gia phân Tấn_) là kết quả cuối cùng của cuộc đấu tranh quyền lực trong nội bộ nước Tấn – bá chủ chư hầu thời Xuân Thu
[[Tập tin:Soviet Union and China map including the three co-bordering countries.svg|thumb|upright=1.6| ]] **Chia rẽ Trung – Xô** là một cuộc xung đột chính trị và ý thức hệ chính trị giữa Cộng hòa Nhân dân
**Sự chia cắt Tiệp Khắc / sự phân rã Tiệp Khắc** (, ) có hiệu lực vào ngày 1 tháng 1 năm 1993, và là sự phân tách tự quyết của nước cộng hòa liên
**Gia Cát Lượng** (; 181 – 234), biểu tự **Khổng Minh** (孔明), hiệu **Ngọa Long** (臥龍), là Thừa tướng, công thần khai quốc, nhà chính trị, nhà ngoại giao, chỉ huy quân sự, nhà giáo
liên_kết=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Colonial_Africa_1913_map.svg|nhỏ|300x300px|Bản đồ các thuộc địa châu Phi của các đế quốc châu Âu vào năm 1913 (Bỉ (vàng), Anh (hồng da cam), Pháp (xanh lam), Đức (ngọc lam), Ý (xanh lục), Bồ Đào Nha (tím)
NGUYỄN HOÀNG NGƯỜI MỞ CÕI- Phan Huy Lê & Đỗ Bang -NXB Chính trị Quốc gia Sự thật Có được một Đàng Trong phát triển đủ sức đối đầu với Đàng Ngoài nhưng cũng từ đó đã tạo nên thế đất nước bị chia cắt. Trong nỗi đau bị áp bức và chia
**Hiệp ước München**, hoặc **Hiệp ước Munich** là một thỏa thuận được ký kết tại Munich vào ngày 30 tháng 9 năm 1938, giữa Đức Quốc xã, Anh quốc, Cộng hòa Pháp và Phát xít
**Chính phủ Vichy**, hoặc **Phát xít Pháp** hay chỉ gọi đơn giản là **Vichy** là thuật ngữ thường dược dùng để miêu tả chính phủ Pháp hợp tác với phe Trục từ tháng 7 năm
**Xung đột liên Triều** dựa trên sự mâu thuẫn trong quan điểm chính trị giữa Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ở phía Bắc và Đại Hàn Dân Quốc ở phía Nam, cả
**Chính quyền thời kỳ Minh Trị Nhật Bản** (1868-1911) là một sự tiến triển về thể chế và cấu trúc từ trật tự phong kiến của Mạc phủ Tokugawa đến chế độ quân chủ lập
**Chính quyền Dân tộc Palestine** (**PNA** hay **PA**; _Al-Sulṭa Al-Waṭaniyyah Al-Filasṭīniyyah_) là tổ chức hành chính được lập ra để cai quản các vùng của lãnh thổ Palestine gồm Bờ Tây và Dải Gaza. Chính
**Cộng hòa Tự trị Krym** (, chuyển tự: _Avtonomna Respublika Krym_; , chuyển tự: _Avtonomnaya Respublika Krym_; , Къырым Мухтар Джумхуриети) là một nước cộng hòa tự trị thuộc Ukraina nằm trên bán đảo cùng
**Chủ nghĩa vô trị** hay **chủ nghĩa vô chính phủ** là một trường phái triết học và phong trào chính trị chủ trương hoài nghi bất cứ sự hợp thức hóa nào về chính quyền,
**Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London** (tiếng Anh: _The London School of Economics and Political Science_, viết tắt **LSE**), là một cơ sở nghiên cứu và giáo dục công lập chuyên về
Ngày 22 tháng 5 năm 2014, Lực lượng Vũ trang Hoàng gia Thái Lan, lãnh đạo bởi Đại tướng Prayut Chan-o-cha, Tổng tư lệnh của Quân đội Hoàng gia Thái Lan, phát động cuộc đảo
**Pakistan** ( **'; **'), cũng gọi là **Lãnh thổ tự trị Pakistan** (), là một lãnh địa độc lập ở Nam Á được thành lập vào năm 1947 như là kết quả của phong trào
thumb|Lãnh thổ của Nhà Wettin được thể hiện sau Hiệp ước Leipzig: vùng Tuyển đế hầu của dòng Ernestine màu đỏ, vùng đất công tước của dòng Albertine màu vàng. Lãnh thổ cai trị chung
**Hiệp ước Prüm** (tiếng Pháp: _Traité de Prüm_), được ký kết vào ngày 19 tháng 9 năm 855, là hiệp ước thứ hai trong số các hiệp ước phân chia Đế quốc Carolingian. Khi Hoàng
nhỏ| Xe biểu diễn chủ đề _Cộng đồng vận mệnh vì nhân loại_. **Cộng đồng chia sẻ tương lai vì nhân loại**, hoặc gọi là **Cộng đồng vận mệnh vì nhân loại**, **Cộng đồng chung
**Phó Thủ tướng Chính phủ** là một chức vụ trong Chính phủ Việt Nam, được quy định ngay từ Hiến pháp 1946. Kể từ năm 1981, theo Hiến pháp 1980, chức vụ này được gọi
thumb|Những người ủng hộ chủ nghĩa dân tộc hỗn hợp đã kịch liệt phản đối sự phân chia Ấn Độ **Chủ nghĩa dân tộc hỗn hợp** (tiếng Hindustan: _mushtareka wataniyat_ hay _muttahidah qaumiyat_) là một
(Dân trí) - Để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển, Bộ Chính trị nêu rõ ưu tiên áp dụng biện pháp dân sự, kinh tế, hành chính và cho phép các doanh nghiệp,
**Chính phủ Điện tử** (e-Government) là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của chính phủ, cung cấp các dịch vụ công cộng, thực hiện các hoạt động của chính phủ
**Cộng hòa tự trị Nam Kỳ** () hay Nam kỳ tự trị là chính thể tự trị trong khuôn khổ Liên bang Đông Dương, do Pháp lập nên, tồn tại trong giai đoạn 1946 -
**Tổng cục Chiến tranh Chính trị** là cơ quan tuyên truyền, ban đầu trực thuộc Bộ Quốc phòng Việt Nam Cộng hòa. Cơ quan này được thành lập dưới thời Đệ Nhất Cộng hòa với
**Tách biệt giáo hội và chính phủ** (chữ Anh: separation of church and state), hoặc gọi **phân li chính giáo**, là chỉ sự chia cắt quyền lực cơ quan tôn giáo và quyền lực thống
Thay mặt Bộ Chính trị, đồng chí Trần Cẩm Tú, Thường trực Ban Bí thư Trung ương Đảng, đã ký Kết luận số 127-KL/TW ngày 28/2/2025 về triển khai nghiên cứu, đề xuất tiếp tục
**Đồng minh tự trị dân chủ Đài Loan** (tiếng Trung: 台湾民主自治同盟, tức _Đài Loan dân chủ tự trị đồng minh_) gọi tắt là **Đài Minh** là một trong 8 đảng phái dân chủ của Cộng
**Sự tan rã của Nam Tư** xảy ra do kết quả của một loạt các biến động chính trị và xung đột trong thời gian đầu thập niên 1990. Sau một thời gian khủng hoảng
**Ly khai**, **chủ nghĩa ly khai** hay **sự chia tách** là một hành động dân tộc chủ nghĩa có yếu tố muốn đòi độc lập, tách ra khỏi chính quốc để thành lập một quốc
Danh sách này liệt kê những người nổi tiếng đã mắc bệnh (dương tính) do đại dịch COVID-19 gây ra bởi virus SARS-CoV-2. Thống kê đến 31 tháng 12 năm 2020 và còn cập nhật
**Chiến thuật cắt lát salami** đồng nghĩa với **Chiến thuật tằm ăn dâu** là một cách thức, những mục đích lớn bằng những bước tiến nhỏ, hay những đòi hỏi nhỏ từ từ đạt tới.