✨Mâm xôi đỏ

thumb|Những quả mâm xôi chín đỏ.

Mâm xôi đỏ hay Phúc bồn tử () là một loại quả ăn được trong vô số loài thưc vật trong chi Mâm xôi thuộc họ Dâu, hầu hết trong số đó thuộc phân chi Idaeobatus, tên gọi cũng được gắn cho những loài này. Mâm xôi là những cây lâu năm thân gỗ.

Nguồn gốc tên gọi

Tên tiếng Anh có lẽ xuất phát từ tên gọi raspise, là một loại rượu vang có màu hoa hồng ngọt ngào (giữa thế kỷ 15), cũng có thể từ ngôn ngữ cổ Anh-Latin vinum raspeys, hoặc raspoie có nghĩa là "bụi cây", bắt nguồn từ tiếng Đức. Tên của loại quả này có lẽ nhờ ảnh hưởng bởi lớp vỏ ngoài thô ráp liên quan tới từ tiếng Anh cổ rasp hoặc "rough berry". Những bông hoa có thể là nguồn mật hoa chính cho ong mật và các loài thụ phấn khác.

Cây mâm xôi sinh trưởng mạnh và có thể xâm lấn hết khu vực xung quanh. Chúng sinh sôi bằng việc dùng những chồi cơ sở (còn gọi là chồi bên), các chồi ngầm mở rộng phát triển rễ và các cây riêng lẻ. Chúng có thể ngắt chồi bên những cây mới vài khoảng cách từ cây chính. Vì lý do này, cây mâm xôi lan rộng và có thể chiếm lấy các vùng đất màu mỡ nếu không được kiểm soát. Cây mâm xôi thường được nhân giống bằng cách cắt cành và sẽ sẵn sàng bén rễ trong điều kiện đất ẩm.

Quả được thu hoạch khi ngắt khỏi đế hoa dễ dàng và đổi màu thẫm (đỏ, đen, tím hoặc golden-yellow, tùy thuộc vào loài và giống cây trồng). Đây là khi quả chín mọng và ngọt nhất

Phương pháp trồng cây mâm xôi với nhà lưới che phủ cao (high tunnel) đem đến cơ hội thu hẹp khoảng cách để thực hiện sản xuất được vào cuối mùa thu và cuối mùa xuân. Hơn nữa, hệ thống che phủ cao cho phép những cây mâm xôi chịu rét kém hơn ra quả vào mùa hè khoáng sản vượt qua được mùa đông ở vùng khí hậu nơi nếu không có che phủ thì chúng không thể tồn tại. Trong điều kiện này, các cây thường được đưa vào trồng ở khoảng cách gần trước khi xây dựng hệ thống che phủ.

Giá trị dinh dưỡng

Quả

Quả mâm xôi được trồng phục vụ cho thị trường trái cây tươi và để chế biến trong ngành thương mại thành trái cây đông lạnh nhanh (IQF), purée (xúp đặc nghiền nhừ từ rau củ trái cây), nước trái cây hoặc làm trái cây sấy khô được sử dụng trong nhiều loại sản phẩm tạp hóa như bánh ngọt mâm xôi. Theo truyền thống, quả mâm xôi là một loại cây trồng giữa mùa hè, nhưng với công nghệ mới, giống cây trồng và chuyên chở vận chuyển hàng hóa, giờ đây chúng có thể thu được quanh năm. Quả mâm xôi cần nhiều ánh nắng mặt trời và nước để phát triển tối ưu. Quả mâm xôi phát triển mạnh trong đất thoát nước tốt với độ pH từ 6 đến 7 với chất hữu cơ dồi dào để hỗ trợ giữ nước. Mặc dù độ ẩm là rất cần thiết, đất ướt và nặng hoặc tưới quá nhiều có thể gây thối rễ Phytophthora, đây là một trong những vấn đề sâu bệnh nghiêm trọng nhất đối với cây mâm xôi đỏ. Là một loại cây được trồng ở vùng ẩm, ôn đới, nó rất dễ trồng và có xu hướng lan rộng nếu không được cắt tỉa. Cây mâm xôi còn sót sẽ liên tục mọc lên dưới dạng cỏ dại trong vườn, được phát tán bởi những hạt giống được tìm thấy trong phân chim.

Một quả mâm xôi riêng lẻ nặng và được tạo thành từ khoảng 100 quả hạch con, mỗi quả hạch con lại bao gồm một cơm thịt quả mọng nước và một hạt giống đơn ỏ giữa. Một bụi cây mâm xôi có thể mang lại vài trăm quả mỗi năm. Không giống việt quất và trái ngấy, một quả mâm xôi có một lõi rỗng khi bị ngắt khỏi đế hoa.

Dinh dưỡng

Quả mâm xôi thô chứa 86% nước, 12% carbohydrate và có khoảng 1% mỗi loại protein và chất béo (bảng). Với lượng 100 gram, quả mâm xôi cung cấp 53 calo và 6,5 gram chất xơ.

Cấu trúc quả tụ góp phần vào giá trị dinh dưỡng của quả mâm xôi, vì nó làm tăng tỷ lệ chất xơ, một trong những thực phẩm được biết đến nhiều nhất trong xu hướng thực phẩm toàn phẩm lên đến 6% chất xơ trên tổng trọng lượng. Quả mâm xôi là một nguồn dinh dưỡng phong phú (20% hoặc nhiều hơn giá trị dinh dưỡng hàng ngày, DV) gồm vitamin C (32% DV), mangan (32% DV) và chất xơ (26% DV) (bảng). Quả mâm xôi là một loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp, với tổng lượng đường chỉ 4% và không chứa tinh bột. Những quả mâm xôi có màu vàng và những loại khác có quả màu nhạt có hàm lượng anthocyanin thấp hơn.

Các hợp chất trong mâm xôi đang được nghiên cứu sơ bộ về khả năng tác động đến sức khỏe con người.

Lá

Lá mâm xôi có thể được sử dụng tươi hoặc khô trong các loại trà thảo mộc, đem lại hương vị the mát. Trong thảo dược và y học cổ truyền, lá mâm xôi được sử dụng cho một số phương thuốc, mặc dù không có bằng chứng khoa học nào chứng minh cho việc hỗ trợ điều trị của chúng.