✨Tạ Đình Đề

Tạ Đình Đề (còn có tên là Lâm Giang, sinh 8 tháng 8 năm 1917 tại Hà Tây – mất 17 tháng 1 năm 1998 tại Hà Nội) là nhà cách mạng Việt Nam. Ông quê thôn Đại Định, xã Tam Hưng, huyện Thanh Oai, Hà Đông nay thuộc thành phố Hà Nội.

Tiểu sử

Ông xuất thân trong một gia đình truyền thống tham gia phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục của Lương Văn Can.

Năm 1933, lúc 16 tuổi, làm công nhân Sở Hỏa xa Vân Nam tại ga Côn Minh (Trung Quốc).

Năm 1935, tham gia Hội Ái hữu Cứu quốc (sau đổi thành Việt Nam Giải phóng Cứu quốc) do Mặt trận Việt Minh tổ chức.

Năm 1941, được Việt Minh cử đi học ở Liễu Châu tại Phân hiệu Chuyên ngành của Trường Quân sự Hoàng Phố. Ở Phân hiệu Liễu Châu, ông được đào tạo trở thành gián điệp và tốt nghiệp với tấm bằng xuất sắc.

Tham gia các hoạt động vũ trang và được Việt Minh phân công hoạt động tình báo cùng phái bộ Mỹ trong phe Đồng minh chống phát xít Nhật.

Được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 6 năm 1946, chính thức vào tháng 9 năm 1946.

Năm 1944 là Đội trưởng Đội Biệt động Liên khu 3.

Ngày 19 tháng 8 năm 1945, tham gia tổ chức giành chính quyền ở huyện Thanh Oai, thành phố Hà Nội. Sau khi giành được chính quyền, ông làm Ủy viên Công chính Ủy ban Nhân dân Cách mạng lâm thời huyện Thanh Oai.

Cuối năm 1945, là Phó ban Tình báo Liên khu 2 trực thuộc Bộ Tư lệnh Liên khu 2.

Năm 1950 đến năm 1953, được cử đi học tại Phân Khoa 2 Trường Quân sự Quế Lâm (Trung Quốc) khóa 6 và khóa 7.

Từ tháng 10 năm 1954, Công tác tại Tổng cục Đường sắt, lần lượt giữ các chức vụ: Chủ nhiệm Tổng kho Biên giới Lạng Sơn; Trưởng đoạn Đoạn Đầu máy Hà Nội; Trưởng ban Ban Thể dục - Thể thao, kiêm Giám đốc Xưởng Dụng cụ Cao su Đường sắt trực thuộc Tổng cục Đường sắt.

Tháng 2 năm 1991, ông nghỉ hưu với mức lương Cán sự 3.

Ông mất năm 1998 tại Hà Nội.

Sự nghiệp

Do gia đình có hoàn cảnh khó khăn, nên 16 tuổi Tạ Đình Đề đã lang bạt sang làm Công nhân Sở Hỏa xa Vân Nam tại Ga Côn Minh, Trung Quốc. Trong thời gian đó, ông tham gia Hội Ái hữu Cứu quốc (sau đổi thành Việt Nam Giải phóng Cứu quốc) do Mặt trận Việt Minh tổ chức.

Ông được đào tạo thành gián điệp và tốt nghiệp tại Trường Quân sự Hoàng Phố (Trung Quốc) với tấm bằng xuất sắc. Ông tham gia các hoạt động vũ trang và được Việt Minh phân công hoạt động tình báo cùng Phái bộ Mỹ trong Phe Đồng minh chống phát xít Nhật.

Sau Giải phóng Thủ đô, ông rời quân ngũ và về công tác tại Tổng cục Đường sắt Việt Nam cho đến lúc nghỉ hưu vào tháng 2 năm 1991.

Ông là người trực tiếp lãnh đạo và xây dựng phong trào Thể dục Thể thao và Văn hóa Văn nghệ ngành Đường sắt Việt Nam. Đội Bóng đá Tổng cục Đường sắt nổi danh một thời cũng là do công sức đóng góp lớn của ông. Đội Văn công Đường sắt cũng nổi danh một thời với những văn nghệ sĩ tên tuổi như Lưu Quang Vũ, Phan Lạc Hoa, Trọng Nghĩa...

Ông đã xây dựng và góp phần đưa Xưởng Dụng cụ Cao su Tổng cục Đường sắt trở thành một Doanh nghiệp lớn có nhiều sản phẩm xuất khẩu ra nước ngoài ngay từ khi còn chiến tranh và thời kỳ bao cấp.

Biến cố

Ngày 27 tháng 11 năm 1974, Tạ Đình Đề bị bắt lần thứ nhất. Bị giam cứu hai năm để điều tra.

Từ ngày 7 tháng 6 đến 12 tháng 6 năm 1976, Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội mở phiên tòa xét xử Tạ Đình Đề với tội danh tham ô tài sản xã hội chủ nghĩa. Qua 6 ngày xét xử, Tòa tuyên "Tha bổng" Tạ Đình Đề - Luật pháp của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lúc đó không có từ "Tha bổng".

Phu nhân của ông là Đặng Thị Thọ. Bà là con nhà tư sản Nghĩa Tường Đặng Thị Huyền, giàu có tiếng ở số 8 Hàng Ngang, Hà Nội. Bà mất năm 2003 tại Hà Nội.

Văn thơ

Nhà thơ Bút Tre: ::"Hoan hô đồng chí Võ Nguyên, ::Giáp ta thắng trận Điện Biên trở về; ::Hoan hô anh Tạ Đình Đề ::Trước là mật thám nay về với ta."