✨Trường Sa (đặc khu)
Trường Sa là một đặc khu thuộc tỉnh Khánh Hòa, được thành lập trên cơ sở các đảo san hô nhỏ, cồn cát, rạn đá ngầm và bãi ngầm thuộc quần đảo Trường Sa, vốn đang trong tình trạng tranh chấp giữa 6 bên là Brunei, Đài Loan, Malaysia, Philippines, Trung Quốc và Việt Nam.
Địa lý
Vị trí các đảo trên bản đồ Việt Nam Huyện đảo Trường Sa nằm về phía Đông và Đông Nam bờ biển Việt Nam, được thiết lập dựa trên cơ sở là toàn bộ quần đảo Trường Sa thuộc Biển Đông. Đặc khu trải dài với tọa độ địa lý từ 6°50'00" đến 12°00'00" vĩ độ Bắc và từ 111°30'00" đến 117°20'00" kinh độ Đông, cách thành phố Cam Ranh 248 hải lý và cách thành phố Vũng Tàu (tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) 305 hải lý (tính từ đảo Trường Sa).
Về mặt địa lý, quần đảo Trường Sa là một tập hợp hơn 100 đảo nhỏ, bãi đá ngầm hình thành từ san hô (nằm lập lờ hoặc nhô lên khỏi mặt nước khi thủy triều xuống thấp), bãi cát ngầm, bãi ngầm và bao bọc một vùng biển rộng khoảng 198.964 km². Khoảng cách giữa các đảo cũng khác nhau; nếu đảo Song Tử Đông và đảo Song Tử Tây chỉ cách nhau khoảng 1,5 hải lý thì đảo Song Tử Tây lại cách đảo An Bang đến 230 hải lý. Số lượng đảo thực sự rất ít mà chủ yếu là các rạn đá ngầm có thể chỉ nổi một phần nhỏ khi thủy triều xuống. 3 đảo có diện tích đứng đầu Trường Sa, theo thứ tự giảm dần, là đảo Ba Bình (khoảng 0,4896 km²), đảo Thị Tứ (khoảng 0,372 km²) và đảo Bến Lạc (khoảng 0,186 km²). Đảo cao nhất là Song Tử Tây ở phía Bắc quần đảo với độ cao khoảng 4 – 6 m khi thủy triều thấp nhất. Thực thể địa lý nằm xa nhất về cực Nam là đá Sác Lốt.
Việt Nam chia quần đảo Trường Sa thành 8 cụm là Song Tử, Loại Ta, Thị Tứ, Nam Yết, Sinh Tồn, Trường Sa, Thám Hiểm (An Bang) và Bình Nguyên.
Hành chính
Vị trí huyện Trường Sa (màu xanh) trên bản đồ hành chính tỉnh Khánh Hòa Theo nghị định số 65/2007/NĐ-CP ngày 11 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ, thành lập 3 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc huyện Trường Sa là thị trấn Trường Sa, xã Sinh Tồn và xã Song Tử Tây.
- Thị trấn Trường Sa được thành lập trên cơ sở đảo Trường Sa và các đảo, bãi đá, bãi phụ cận.
- Xã Song Tử Tây được thành lập trên cơ sở đảo Song Tử Tây và các đảo, bãi đá, bãi phụ cận.
- Xã Sinh Tồn được thành lập trên cơ sở đảo Sinh Tồn và các đảo, bãi đá, bãi phụ cận. Ngày 16 tháng 6 năm 2025, theo Nghị quyết 1667/NQ-UBTVQH15, đặc khu Trường Sa được thành lập trên cơ sở toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của thị trấn Trường Sa, xã Song Tử Tây và xã Sinh Tồn.
Hiện nay, đặc khu này đang quản lý trên thực tế là 21 đảo nhỏ và bãi đá san hô (nửa nổi nửa chìm) với danh sách như sau:
Theo thống kê ngày 1 tháng 4 năm 2009, dân số toàn huyện Trường Sa là 195 người, trong đó khu vực thị trấn Trường Sa là 82 người.
Theo thống kê ngày 1 tháng 4 năm 2019, dân số toàn huyện Trường Sa là 93 người, trong đó khu vực thị trấn Trường Sa là 30 người.
Theo Danh mục đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp cấp tỉnh cấp xã năm 2025, ban hành kèm theo Công văn 2896/BNV-CQĐP, dân số đặc khu Trường Sa là 153 người.
Y tế
Hiện nay các đảo nổi từ cấp 1 đến cấp 3 của huyện Trường Sa đều có bệnh xá. Đảo cấp 1 có bệnh xá khu vực với 2 bác sĩ chuyên khoa và 6 y sĩ, bệnh nhân nặng được đưa về đây để chữa trị. Các đảo cấp 2 thì có 1 bác sĩ và 3 y sĩ, đảo cấp 3 có 1 bác sĩ hoặc y sĩ. Thường trực tại các đảo là 1 quân y từ Lữ đoàn 146 (Đoàn Trường Sa), ngoài ra còn có đoàn công tác từ các bệnh viện Quân y được biệt phái đến làm nhiệm vụ có thời hạn 1 năm. Riêng Viện Y học Hải quân có thời hạn lâu hơn (18 tháng).
Giao thông
Hàng không
Huyện đảo Trường Sa được phục vụ bởi Sân bay Trường Sa tại thị trấn Trường Sa nằm trên đảo Trường Sa. Ban đầu nó dài 550m, sau đó đã mở rộng đến 1.200m như hiện nay.
Hàng hải
Tại thị trấn Trường Sa (huyện lỵ), các xã đảo, các điểm đảo điểm có cầu tàu. Các đảo có dân thường sinh sống như Trường Sa Lớn, Đá Tây A, Song Tử Tây, Sinh Tồn đều có các âu tàu lớn để tàu bè vào neo đậu tránh bão. Các âu tàu mới cũng đang được xây dựng tại các đảo trong đợt bồi đắp từ cuối năm 2021 bao gồm Nam Yết, Sơn Ca, Phan Vinh, Trường Sa Đông, Đá Nam.
Viễn thông
Tập đoàn Viettel đã lắp đặt một số trạm phát sóng tại huyện đảo Trường Sa. Phạm vi phủ sóng của các trạm là cách các đảo/đá 20 km và còn cho phép truy cập Internet không dây công nghệ EDGE 2,75G.
Giáo dục
Huyện đảo Trường Sa đã có 4 trường tiểu học ở các đảo: Trường Sa, Song Tử Tây, Sinh Tồn và Đá Tây A tiếp nhận các học sinh từ mẫu giáo đến lớp 5. Học sinh học muốn học các cấp cao hơn phải vào đất liền để học tiếp.
Văn hóa
Lịch sử
Tháng 7 năm 1927, tàu de Lanessan của Pháp tiến hành một cuộc khảo sát khoa học trên quần đảo Trường Sa. Tháng 4 năm 1930, Pháp gửi tàu thông báo la Malicieuse đến quần đảo và treo quốc kỳ Pháp trên một gò đất cao thuộc île de la Tempête (đảo Trường Sa); tuy nhiên, dù nhìn thấy ngư dân Trung Quốc trên đảo này nhưng Pháp không tìm cách trục xuất họ. Ngày 23 tháng 9, Pháp thông báo cho các cường quốc khác rằng Pháp đã chiếm quần đảo Trường Sa.
Ngày 14 tháng 3 năm 1933, Pháp cho đội tàu gồm Malicieuse, tàu pháo Arlete và hai tàu thủy văn Astrobale và de Lanessan từ Sài Gòn đến đảo Trường Sa và hàng loạt địa điểm khác như đá Chữ Thập, cụm rạn Luân Đôn, bãi san hô Tizard, bãi san hô Loại Ta, cụm rạn Thị Tứ và rạn Nguy Hiểm phía Bắc. Ngày 21 tháng 12 năm 1933, thống đốc Nam Kỳ Jean-Félix Krautheimer ký Nghị định số 4702-CP sáp nhập số đảo trên và "các đảo phụ thuộc" vào địa phận tỉnh Bà Rịa thuộc Liên bang Đông Dương. Sáu năm sau, Thứ trưởng Ngoại giao Anh Quốc là Butter tuyên bố rằng Pháp đã thực thi đầy đủ chủ quyền trên quần đảo.
Tháng 8 năm 1956, phái bộ quân sự của chính quyền Việt Nam cộng hòa đã đến thị sát và đặt mốc chủ quyền trên các đảo chính của quần đảo Trường Sa. Mốc khắc chữ: "Quần đảo Trường Sa trực thuộc tỉnh Phước Tuy. Phái bộ quân sự thị sát nghiên cứu đến viếng quần đảo này ngày 22 tháng 8 năm 1956 dưới sự hướng dẫn của Hải quân Việt Nam". Ngày 22 tháng 10 năm 1956, Tổng thống Việt Nam Cộng hòa Ngô Đình Diệm ký sắc lệnh số 143-NV đổi tên các tỉnh thành miền Nam Việt Nam, theo đó tỉnh Bà Rịa được đổi thành tỉnh Phước Tuy, đồng thời xác định "Trường Sa (Spratley)" (nguyên văn) thuộc tỉnh Phước Tuy.
Trước đó, tháng 8 năm 1973, quân lực Việt Nam cộng hòa đưa 64 binh sĩ của Tiểu đoàn 371, địa phương quân tỉnh Phước Tuy ra đồn trú trên đảo Nam Yết và chọn là sở chỉ huy của quần đảo. Đầu tháng 1 năm 1974, các binh sĩ Việt Nam cộng hòa tiếp tục đóng giữ trên các đảo Song Tử Tây, Sinh Tồn, Sơn Ca, Trường Sa.
Ngày 6 tháng 9 năm 1973, Bộ Nội vụ Việt Nam Cộng hòa ký nghị định số 420-BNV/HCĐP/26 sáp nhập các đảo Trường Sa, An Bang, Thái Bình (nguyên văn), Song Tử Đông, Song Tử Tây, Loại Ta, Thị Tứ, Nam Ai (nguyên văn), Sinh Tồn và các đảo phụ cận vào xã Phước Hải, quận Đất Đỏ, tỉnh Phước Tuy.
Đầu tháng 4 năm 1975, thực hiện chỉ lệnh của Bộ Quốc phòng, Quân chủng Hải quân và Quân khu 5 đã đưa lực lượng ra giải phóng, tiếp quản các đảo Song Tử Tây (14 tháng 4), Sơn Ca (25. tháng 4), Nam Yết (27 tháng 4), Sinh Tồn (28 tháng 4), Trường Sa (29 tháng 4). Ngày 28 tháng 12 năm 1982, Quốc hội khóa VII ra nghị quyết sáp nhập huyện Trường Sa vào tỉnh Phú Khánh.
Trong chiến dịch CQ 1988 từ năm 1978 đến 1988, Việt Nam lần lượt đưa quân đóng giữ các đảo Trường Sa Đông, Sinh Tồn Đông, Phan Vinh, An Bang và tiếp đó là các bãi đá san hô Thuyền Chài, Đá Tây, Đá Lát, Đá Lớn, Tốc Tan, Tiên Nữ, Đá Đông, Núi Le, Cô Lin, Len Đa
Ngày 16 tháng 6 năm 2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Nghị quyết 1667/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh Khánh Hòa, trong đó "sắp xếp toàn bộ diện tích tự nhiên, quy mô dân số của thị trấn Trường Sa, xã Song Tử Tây và xã Sinh Tồn thành đặc khu Trường Sa".




